ائتلاف نصر در پرتگاه فروپاشی!

به گزارش راهبرد معاصر؛ انتخابات پارلمانی 2018 عراق از این حیث که نخستین انتخابات بعد از شکست داعش است و در واقع آینده جدید عراق برای تعیین مسیر بغداد در سیاست جهانی به این انتخابات بسته است از اهیمت دو چندانی برخوردار است. تشکیل دولت جدید عراق از این بعد اهمیت دارد که همزمان با شروع اتفاقات جدید در منطقه خاورمیانه است از جمله این موارد می توان به خروج امریکا از توافق هسته ای، بازگشت مجدد تحریم ها علیه ایران، آینده سوریه، روابط عربستان و ایران، بحران خلیج فارس، و آینده جنگ یمن و شکست داعش در عراق در تقارن است.

در حال حاضر و با توجه به تحولات میدانی، وزنه های سنگین این ائتلاف ها که در حال رقابت برای جذب سایر ائتلاف ها از اهل سنت و کردها به صفوف خود هستند تا فراکسیون بزرگتر را جهت تشکیل کابینه و انتخاب نخست وزیر جدید شکل دهند، به دو گره تقسیم می شوند: گروه اول به رهبری مالکی و العامری و گروه دوم به رهبری مقتدی صدر، عمار حکیم و حیدر العبادی است. اما کدام ائتلاف می تواند پیروز دوره پسا انتخابات و تشکیل کابینه و معرفی نخست وزیر جدید باشد آیا ائتلاف نصر می تواند برای بقاء در مسند نخست وزیری متحدی بیابد؟ برای پاسخ به این سوال باید به چند نکته توجه داشت:

عوامل موثر در تشکیل فراکسیون اکثریت پارلمان

صحنه داخلی عراق امروز شاهد اعتراض مردم به ناکارآمدی سیسستم اداری، فساد، عدم پاسخگویی، فقدان خدمات و ضعف زیرساخت های شهری و بیکاری و تنش ابی و برقی است. لذا این متغیر، عاملی مهم بر روی میز مذاکره ائتلاف ها برای تشکیل حکومت جدید به شمار می رود. در این زمینه ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر دست بالا را در اختیار دارد و قدرت چانه زنی بیشتر آن بیشتر است چرا که صحنه مردمی اعتراضات عراق همواره از مقتدی صدر به عنوان رهبر خود یاد کرده است.

هر ائتلافی اگر بخواهد اقدام به تشکیل فراکسیون بزرگتر نماید، برای تشکیل کابینه و نخست وزیر جدید نیاز به همراهی صدر دارد. تنها دلیلی که ائتلاف ها را مجبور به تمایل آنها به سائرون می کند نگرانی آنها از این است که صدر به تهدید خود برای تحریم دولت و پیوستن به مخالفان پارلمانی و مردمی عمل کند که اگر این اتفاق بیفتد، منجر به ایجاد یک دولت ضعیف با وجود تقسیم‌ها و فشارهای مردم و اعتراضات آنها به بیکاری و نقص خدمات منجر شود. از سویی مزیت دیگر حضور صدر به ائتلاف بزرگتر می تواند موجب تقویت موضع‌گیری آیت الله سیدعلی سیستانی، مرجع شیعیان عراق می‌شود که حمایت خود را از مخالفان اعلام کرد.

سیاست داخلی عراق و نحوه شکل گیری ائتلاف ها از محیط بیرونی نیز تاثیر می پذیرد. تاثیر گذاری و میزان نفوذ قدرت های منطقه ای در رسیدن به توافق بین ائتلاف ها نیز تاثیر دوچندانی دارد. در این زمینه عضو پیشین ائتلاف دولت قانون درپارلمان عراق عبدالهادی الحسانی گفت: « تلاش های منطقه ای برای تاثیر گذاری در تشکیل حکومت جدید وجود دارد که خواهان تسلط افراد خاص است. همزمان تحریم های اعمال شده علیه ایران و متغیرها در دولت های عربی هم بر توافق سیاسی در عراق تاثیر می گذارند». این گفته ها مبین تاثیر عناصر خارجی در بازی تشکیل دولت عراق است.

نصر در پرتگاه فروپاشی

مثال بارز در زمینه تاثیر مواضع خارجی در تشکیل ائتلاف غالب را می توان از اظهارات اخیر حیدر العبادی و موضع گیری وی در مورد اعلام پایبندی به تحریمهای واشنگتن علیه تهران مشاهده کرد. فتاح الشیخ، عضو ائتلاف دولت قانون در این زمینه گفت :«عبادی با موضعگیری اخیر خود در مورد تحریمهای امریکا علیه ایران، در واقع خودکشی سیاسی کرده و خود را از رقابت بر سر منصب نخست وزیری دور نمود». اوج شکاف در صفوف ایستاده پشت سر العبادی را می توان با مرور گزارش روزنامه القدس العربی دریافت: این روزنامه نوشت: «وزیر دفاع سابق، خالد العبیدی و همینطور مشاور امنیت ملی، فالح الفیاض از ائتلاف نصر جدا شده اند و این جدایی ها قبل از موضع عبادی در مورد تحریمهای آمریکا اتفاق افتاد، اما حزب "الفضیله" پس از اعلام پایبندی عبادی در خصوص تحریمها از النصر جدا شد. سنی های الانبار نیز از ائتلاف النصر جدا شده اند و تنها 6 تن با عبادی باقی مانده است. علاوه بر اینکه بخش بزرگی از النصر نیز به ائتلاف "دولت قانون" خواهند پیوست.»

در واقع حضور الفیاض (که عضو نصر است) در نشست مذاکراتی مالکی و نجیفی هویدای بروز اختلاف و چند دستگی در ائتلاف النصر بود، ‌این در حالی است که موضع‌گیری صدر و حکیم و علاوی در مذاکرات تشکیل کابینه دشوار به نظر رسید و صدر به پایبندی خود به موضع‌گیری‌اش درباره مخالفان و عدم مشارکت در تشکیل کابینه اشاره ضمنی داشت.

به بیان دیگر اگر طرح ائتلاف دولت قانون، الفتح، القرار و شخصیت های سیاسی اهل سنت از جمله سلیم الجبوری، محقق شود، این ائتلاف حدود ۱۰۰ کرسی را در اختیار خواهد داشت و در مقابل ائتلاف صدر، حکیم و علاوی ۹۰ کرسی را به دست خواهد آورد و به این ترتیب دو حزب کرد، کفه ترازو را به سود فراکسیون غالب سنگین خواهند کرد.

کردها در پی امتیاز گیری

اما احزاب کردی که قرار بوده برای مذاکرات به پیوستن فراکسیون بزرگتر به بغداد سفر کنند، سفر خود را موکول به بعد از عید قربان جهت اقناع اپوزیسیون کردی به همراهی با دو حزب اصلی کرده اند. در واقع کردها نیز به دنبال پیشبرد اهداف خود در ارائه شرط هایشان جهت پیوستن به فراکسیون برزگتر هستند. بدون تردید آنها خواسته های خواهند داشت که پذیرش این خواسته ها برای ائتلاف بزرگ تر ممکن است، گران تمام شود.

با این وجود احزاب کردی نیز دل خوشی از العبادی رهبر ائتلاف نصر ندارند، چرا که در جریان برگزاری همه پرسی جدایی اقلیم العبادی قاطعانه در مقابل آنها ایستاد. با این پیش زمینه، احتمال همگرایی دو طرف بعید است مگر اینکه نصر تن به خواسته های آنها بدهد که این امر دور از انتظار است.

جمع بندی

کوتاه سخن اینکه در برهه حساس کنونی می توان ائتلاف مالکی،نجیفی و عامری را موفق تر از ائتلاف سائرون و یارانش در تشکیل فراکسیون بزرگتر دانست. ائتلاف نصر که اکنون در کنار سائرون است، بعد از انشقاق در صفوف آن، آینده نامعلوم پیدا کرده و این واقعیت، کار را برای العبادی و سائرون سخت خواهد کرد. باید دید تلاش های نجیفی،عامری، مالکی و فالح الفیاض که اکنون باهم متحد شده اند، می تواند در اقناع ائتلاف کردها و راضی کردن مقتدی صدر موفق عمل کند. بی شک نمی توان با قاطعیت از پیروزی مالکی و نجیفی در ایجاد فراکسیون برزگتر صحبت به میان آورد و باید منتظر عکس العمل سائرون،نصر و حکمت و همچنین تلاش کردها برای انسجام جهت شرکت در مذاکرات در مقابل تلاش های موفق مالکی،نجیفی و فیاض بود.